Mieszkańcy dużych miast coraz bardziej przekonują się, często w sposób dobitny i bolesny, jak bardzo dobrostan psychiczny zależy od jakości przestrzeni, w której przychodzi nam żyć. Naukowcy zajmujący się badaniami jakości życia w europejskich miastach, uświadamiają nam, że model rozwoju oparty tylko na wzroście gospodarczym prowadzi wprawdzie do bogacenia się społeczeństwa, ale to wcale nie oznacza, że staje się ono szczęśliwe – pisze Charles
Montgomery w książce „Miasto szczęśliwe”. Charyzmatyczny Burmistrz Bogoty, Enrique Penalosa, powiedział autorowi wspomnianej książki, że „być może nie zdołamy sprawić, by wszyscy byli bogaci jak Amerykanie. Możemy jednak tak zaprojektować miasto, aby dać ludziom poczucie godności i pozwolić im, by poczuli się bogatsi. To samo miasto może sprawić, że poczują się szczęśliwsi”. O zrównoważonym rozwoju miast mówi się w środowiskach samorządowych od wielu lat. Nie znajdziemy gminy, która nie deklarowałaby takiego modelu rozwoju. W praktyce nie jest to jednak łatwe do osiągnięcia. Potrzeba dużej determinacji władz i akceptacji społeczeństwa. Zrównoważony rozwój samorządu polega na odpowiednim wyważeniu decyzji organów gminy, uwzględnieniu wielu czynników, w tym środowiskowych, społecznych, edukacyjnych oraz ekonomicznych. Celem zrównoważonego rozwoju jest dążenie do pozytywnych zmian jakościowych i ilościowych przy jednoczesnym poszanowaniu walorów środowiska naturalnego oraz zasady równości społecznej. Zarządzając gminą Pobiedziska, w której znajduje się 25 jezior (z czego 3 na terenie miasta), trzy parki krajobrazowe, cztery rezerwaty przyrody, dziedzictwo architektoniczne w starej części miasteczka z bardzo ciekawą historią, koniecznie należy mieć na uwadze również ekorozwój, związany z poszanowaniem walorów środowiska przyrodniczego i starannym kształtowaniem ładu przestrzennego. Znalezienie właściwej relacji między człowiekiem a przyrodą wpływa na jakość życia ludzi i środowiska. Ważnym elementem w realizowaniu takiej idei jest współudział mieszkańców w procesach planistycznych i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Znakomitym przykładem takiego współdziałania jest napisana przez młodzież w 2019 roku petycja, pod którą podpisało się 376 uczniów. Młodzi mieszkańcy zwrócili się z prośbą o stworzenie parku – miejsca spotkań. Zaprosiłem młodzież na spacer po mieście i wspólnie ustaliliśmy lokalizację postulowanej inwestycji. W rezultacie powstał duży projekt „Zielono-niebieskie Pobiedziska”, dofinansowany z funduszy norweskich. Projekt składa się z Parku Malucha, promenady nad Jeziorem Małym i Parku Miejskiego. Jednym z ważniejszych miejsc w mieście jest rynek. Po oddaniu do użytkowania obwodnicy, gmina przystąpi do rewitalizacji rynku, gdzie zieleń będzie również odgrywała bardzo ważną rolę. Pisząc o zrównoważonym rozwoju w mieście, nie można pominąć gospodarki przestrzennej. Tak jak pisałem we wstępie, wpływa ona na jakość życia mieszkańców i jest niezwykle ważnym czynnikiem rozwoju. Na dziś bardzo istotnym zadaniem jest uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W opracowywanym aktualnie studium zawarte jest bardzo wiele informacji dla mieszkańców. Wyznaczone są obszary rozwoju mieszkalnictwa, tereny pod działalność usługową i produkcyjną. Dokument pokazuje tereny przeznaczone pod fotowoltaikę, biogazownię oraz obszar pod usługi hotelarskie z basenami geotermalnymi nad Jeziorem Biezdruchowo. To szansa na wykorzystanie istniejącego złoża wód geotermalnych.
Bardzo ważny jest dla nas zrównoważony rozwój gminy, który bierzemy pod uwagę przygotowując tereny pod budownictwo jednorodzinne i wielorodzinne. Nie ma rozwoju gminy bez budowy nowych mieszkań i rosnącej liczby mieszkańców. Budownictwo jest ważnym czynnikiem rozwoju, jednak w miejscowych planach zwracamy uwagę na procent zabudowy i infrastrukturę techniczną. Odchodzimy od budowy bloków mieszkalnych na rzecz willi miejskich, w których znajduje się kilka mieszkań. Ma to wpłynąć na charakter urbanistyczny i klimat miasta. Utrzymanie dobrze rozumianej małomiasteczkowości jest kwestią niezwykle istotną. Rosnąca liczba mieszkańców niesie za sobą wzrost zapotrzebowania na miejsca w żłobkach, przedszkolach i szkołach. W chwili obecnej każde dziecko na terenie gminy ma zapewnione miejsce w żłobku i przedszkolu, co jest niewątpliwie dużym osiągnięciem. Szkoły nie tylko są dobrze utrzymane, ale odnoszą także edukacyjne sukcesy. W Jerzykowie od kilku lat uczniowie mogą uczęszczać do klasy dwujęzycznej, w której chemia, historia, fizyka i plastyka nauczane są w języku angielskim. Chcąc realizować zasadę zrównoważonego rozwoju w oświacie, konieczna jest budowa nowej szkoły w Pobiedziskach dla dzieci uczących się w klasach nauczania początkowego. Ważnym elementem zrównoważonego rozwoju jest także transport publiczny. Mimo kilkumilionowych wydatków na komunikację gminną i dofinansowywanie transportu kolejowego kierunek ten należy uznać za właściwy. Należy się spodziewać, że w niedalekiej przyszłości będzie następował wzrost cen nowych samochodów, podróżowanie własnym środkiem transportu będzie coraz droższe, co będzie skutkowało częstszym korzystaniem z komunikacji publicznej. Dlatego wspieranie przez gminę rozwoju infrastruktury kolejowej, wydaje się celowe. Zrównoważony rozwój to także tworzenie warunków i klimatu dla przedsiębiorczości. Nie ma rozwoju gminy bez rozwoju biznesu, dlatego tak ważne jest przygotowanie terenów inwestycyjnych oraz zapewnienie infrastruktury technicznej.
Poza wspomnianymi lasami i parkami krajobrazowymi dużym kapitałem gminy są jeziora. Spośród 25 jezior, samorząd jest właścicielem tylko Jeziora Małego. Po latach zapomnienia w najbliższym czasie tereny wokół akwenu zostaną przywrócone mieszkańcom. Gmina złożyła wniosek do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu, o dofinansowanie zadania pn.: „Poprawa warunków bytowania ichtiofauny Jeziora Małego w Pobiedziskach”. Celem zadania jest zwiększenie dobrobytu ichtiofauny zamieszkującej Jezioro Małe w Pobiedziskach poprzez przeprowadzenie działań mających na celu zapobieganie zakwitowi wód i sinic, usunięcie nadmiaru ryb planktonożernych, zwiększenie populacji ryb drapieżnych i zwiększenie bioróżnorodności Jeziora Małego poprzez nasadzenie rodzimej roślinności zanurzeniowej. W wyniku przeprowadzonych prac w jeziorze zostanie zwiększona bioróżnorodność, przywrócone zostaną prawidłowe warunki środowiskowe w obrębie jeziora i jego najbliższego otoczenia. Ważnym zbiornikiem wodnym jest Zalew Kowalskie.
W ostatnich latach niepokojąco obniżał się w nim poziom wód i występowała tzw. przyducha, skutkująca śnięciem ryb. Dzięki staraniom gminy i dobrej współpracy z Dyrekcją Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu, zadanie pn. Określenie stanu troficznego i ekologicznego Zbiornika Kowalskie wraz z oceną głównych przyczyn jego zanieczyszczenia oraz wskazaniem poprawy jakości wód w zbiorniku i jego zlewni, uwzględnione zostało w „Programie realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód oraz pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną” na 2024 r. Dodatkowo Wody Polskie wyraziły wolę podpisania porozumienia z gminą Pobiedziska, dotyczącego współpracy w zakresie realizacji zadań dotyczących gospodarki wodnej w obszarze zlewni Zbiornika Kowalskie. To ważne kroki dla poprawy sytuacji w Zalewie. Kolejnym ważnym zadaniem w najbliższych latach będą kwestie związane z transformacją energetyczną. Biorąc pod uwagę skutki agresji Rosji na Ukrainę, założenia polityki Unii Europejskiej w zakresie OZE oraz rosnące ceny energii elektrycznej i gazu, gmina przygotowuje się dobudowy własnej farm y fotowoltaicznej o mocy do 2 MW. Posiadanie takiej instalacji zapewni własny prąd do oświetlenia ulicznego oraz wszystkich szkół i instytucji gminnych. Jeśli docelowo szkoły, przedszkola, biblioteki, hale sportowe, zakład komunalny, urząd, OPS, Ośrodek Sportu i Pobiedziski Ośrodek Kultury wyposażone zostaną w pompy ciepła, przyniesie to nie tylko pozytywny skutek dla klimatu, ale pozwoli zaoszczędzić kilka milionów złotych rocznie w budżecie gminy. Pisząc o racjonalnym gospodarowaniu energią warto wspomnieć, że gmina Pobiedziska pilnie potrzebuje budowy stacji przeładunkowej do odpadów komunalnych. Chcąc obniżyć koszty odbioru odpadów od mieszkańców inwestycja taka wydaje się konieczna. W dążeniu do obniżenia kosztów niezbędne jest wybudowanie biogazowni, gdzie będzie można przetwarzać odpady zielone, których odbierane jest kilka tysięcy ton rocznie. Ważnym aspektem zrównoważonego rozwoju jest kultura i sport. Zadania z obu wymienionych obszarów realizowane są przez Pobiedziski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Pobiedziski Ośrodek Kultury oraz Bibliotekę Publiczną. Duży udział w realizacji zadań z zakresu sportu i kultury mają liczne organizacje pozarządowe. Aktywne uczestniczenie w zajęciach sportowych, kulturalnych oraz koncertach świadczy, że mieszkańcy oczekują takiej działalności. Według Głównego Urzędu Statystycznego ponad trzy czwarte mieszkańców mniejszych miast i wsi deklaruje, że kultura jest dla nich ważna lub bardzo ważna. Jeśli zatem mniejsze ośrodki chcą zatrzymywać mieszkańców i przyciągać nowych, muszą oferować łatwy dostęp do kultury i to najlepiej na poziomie nieodstającym od metropolii. Reasumując, rozwój mieszkalnictwa, stale rosnąca liczba mieszkańców, rozwój przedsiębiorczości, infrastruktura techniczna, dostęp do żłobków, przedszkoli i szkół, konkurencyjność w oświacie, edukacja ekologiczna, dbałość o środowisko przyrodnicze, dostępność do usług zdrowia, wspieranie organizacji pozarządowych, aktywizowanie seniorów, wspieranie rehabilitacji osób niepełnosprawnych, dobra oferta kulturalna, tworzenie warunków do uprawiania różnych dyscyplin sportu, rozwój komunikacji publicznej, wspieranie wolontariatu to ważne elementy zrównoważonego rozwoju gminy i recepta na lepszy klimat do życia.
Burmistrz Miasta i Gminy Pobiedziska
Ireneusz Antkowiak